Umowy leasingu a postępowania restrukturyzacyjne i upadłościowe

Autor: apl. adw. Marta Zawisza, RL Hub

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego ma istotny wpływ na stosunki prawne między stronami umowy leasingu, w tym na trwanie samej umowy. W polskim prawie wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje leasingu: leasing operacyjny i leasing finansowy. Istotne jest rozróżnienie z jaką umową leasingu mamy do czynienia, bowiem różnią się one w skutkach prawnych w przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego czy ogłoszenia upadłości. Na czym polegają różnice i jakie są ich skutki prawne w obliczu niewypłacalności leasingobiorcy?

Leasing operacyjny a otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego

Leasing operacyjny jest formą leasingu, w której przedmiot pozostaje własnością leasingodawcy przez cały okres trwania umowy. Leasingobiorca korzysta z przedmiotu przez określony czas i płaci za to w formie rat leasingowych. Po zakończeniu umowy, przedmiot leasingu może zostać zwrócony leasingodawcy lub wykupiony przez leasingobiorcę.

W przypadku postępowania restrukturyzacyjnego, które dotyczy umowy leasingu operacyjnego, do układu wchodzą tylko raty leasingowe, które powstały przed dniem otwarcia postępowania. Leasingobiorca ma obowiązek na bieżąco regulować raty leasingowe powstałe po dniu otwarcia postępowania. Leasingobiorca może oczywiście próbować renegocjować warunki umowy w celu zmniejszenia obciążeń finansowych, np. poprzez obniżenie wysokości rat lub wydłużenie okresu leasingu.

Skutki ogłoszenia upadłości leasingobiorcy dla leasingu operacyjnego

Natomiast w sytuacji ogłoszenia upadłości leasingobiorcy, przedmiot leasingu operacyjnego pozostaje własnością leasingodawcy i nie wchodzi on do masy upadłościowej. Leasingodawca ma prawo do jego odzyskania w przypadku wypowiedzenia umowy przed dniem ogłoszenia upadłości. W przypadku braku wypowiedzenia umowy, syndyk może zdecydować o jej kontynuacji, jeśli przedmiot leasingu jest potrzebny do dalszej działalności lub likwidacji przedsiębiorstwa.

Leasing finansowy – najistotniejsze różnice w przypadku postępowań restrukturyzacyjnych

Z kolei leasing finansowy różni się od leasingu operacyjnego tym, że umowa leasingu finansowego jest traktowana w praktyce jak forma kredytu. W leasingu finansowym przedmiot leasingu znajduje się w używaniu leasingobiorcy przez dłuższy okres, a na koniec umowy leasingobiorca często automatycznie staje się jego właścicielem po zapłaceniu ostatniej raty. W leasingu finansowym przedmiot leasingu jest amortyzowany przez leasingobiorcę i ujmowany w jego bilansie jako aktywo.

Oznacza to, że przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego całość wierzytelności jest objęta układem. Podobnie jak w leasingu operacyjnym, leasingobiorca może próbować renegocjować warunki umowy w ramach postępowania restrukturyzacyjnego. Jednakże, ze względu na charakter leasingu finansowego, który przypomina kredyt, wierzyciel (leasingodawca) może być bardziej skłonny do szukania zabezpieczeń lub żądania bardziej restrykcyjnych warunków w układzie z dłużnikiem.

Leasing finansowy a upadłość – co warto wiedzieć?

W przypadku ogłoszenia upadłości leasingobiorcy przedmiot leasingu finansowego jest bardziej skomplikowany niż w leasingu operacyjnym. Mimo że formalnie własność przedmiotu leasingu do momentu zapłacenia ostatniej raty należy do leasingodawcy, to w księgach dłużnika figuruje on jako jego majątek. Syndyk może zadecydować o kontynuowaniu umowy leasingowej, a wierzyciel (leasingodawca) może próbować dochodzić swoich roszczeń z masy upadłościowej. W praktyce, leasingodawca może odzyskać przedmiot leasingu, niemniej jednak często spotyka się to z wieloma komplikacjami.

Jak zabezpieczyć interesy wierzyciela w obliczu niewypłacalności

Leasing operacyjny i finansowy różni się zarówno pod względem ekonomicznym, jak i prawnym, co ma istotny wpływ na funkcjonowanie umów w procesie restrukturyzacji czy upadłości dłużnika. W leasingu operacyjnym leasingodawca ma większe szanse na szybkie odzyskanie przedmiotu leasingu w przypadku niewypłacalności dłużnika, ponieważ to on pozostaje jego właścicielem. Natomiast w leasingu finansowym, przedmiot leasingu, choć formalnie należy do leasingodawcy, może zostać uznany za część masy upadłości, co komplikuje proces jego odzyskania.

W obu przypadkach leasingodawca powinien być przygotowany na konieczność renegocjacji umowy w ramach postępowania restrukturyzacyjnego, a także na ryzyko związane z ogłoszeniem upadłości w stosunku do dłużnika. Z tego względu, dla zabezpieczenia swoich roszczeń, dla firm leasingowych istotne jest monitorowanie kondycji finansowej leasingobiorcy i podjęcie odpowiednich kroków w przypadku pierwszych sygnałów niewypłacalności.

Marta Zawisza o RL Hub: „W ramach RL Hub oferujemy pełne wsparcie w zarządzaniu wierzytelnościami z umów leasingu. Nasza obsługa typu ‘end-to-end’ oznacza, że pomagamy nie tylko w monitorowaniu i bieżącym zarządzaniu wierzytelnościami, ale też w pełnym procesie dochodzenia należności. Gdy leasingobiorca staje się niewypłacalny, wspieramy firmy leasingowe w szybkim zabezpieczeniu ich interesów, koordynując działania prawne i egzekucyjne, by odzyskać należności lub przedmiot leasingu”.

Marta Zawisza, Prawnik, RL Hub