Wartość rezydualna - co to oznacza?

Podstawową ideą umowy leasingu z perspektywy przepisów podatkowych jest używanie przedmiotu leasingu przez korzystającego (leasingobiorcę). Przepisy te nie wymagają bezwzględnie, aby umowa leasingu zakończyła się tzw. wykupem przedmiotu leasingu. W praktyce leasingobiorcy bardzo często zainteresowani są docelowym nabyciem przedmiotu leasingu. W takich przypadkach zawierane umowy określają cenę, po jakiej leasingobiorca może dokonać wykupu. Cena ta bywa potocznie określana jako wartość rezydualna - pisze Łukasz Janowski, Kierownik Działu Podatkowego w EFL.

Wśród wielu leasingobiorców panuje przekonanie, że cena ta może być kształtowana dowolnie z racji tego, iż przepisy podatkowe dopuszczają, aby była ona niższa niż wartość rynkowa przedmiotu leasingu na moment jego wykupu. Czy tak jest zawsze? Przepisy podatkowe wprowadzają w tym zakresie pewne warunki, uzależnione od rodzaju leasingu, przedmiotu leasingu oraz czasu trwania umowy leasingu. Jak wyglądają te warunki w odniesieniu do jednego z najpopularniejszych przedmiotów leasingu – samochodu osobowego?

Najpopularniejszą formą finansowania samochodów osobowych jest tzw. leasing operacyjny. W takim przypadku, ważne jest, aby wykup nastąpił nie wcześniej niż po upływie dwóch lat, bo taki jest minimalny czas trwania umowy leasingu operacyjnego dla samochodu osobowego. Przed upływem tego terminu wykup może nastąpić co najmniej po aktualnej wartości rynkowej. W praktyce może być to nieopłacalne, jeżeli do tego czasu leasingobiorca spłacił kwotę wyższą niż utrata wartości rynkowej samochodu.

Po upływie dwóch lat przepisy pozwalają co do zasady na wykup poniżej aktualnej wartości rynkowej, ale nakładają w takim przypadku dodatkowy warunek. Cena wykupu nie może być niższa o tzw. hipotetycznej wartości netto. Nie wchodząc w techniczne szczegóły wyliczenia tej kwoty, dla samochodu osobowego po dwóch latach kształtuje się ona na poziomie 16% wartości początkowej samochodu, a po trzech latach wykup możliwy jest nawet za przysłowiową złotówkę. Systemy firm leasingowych powinny pilnować tych warunków przy zawieraniu umowy leasingowej, a więc określona w pierwotnym harmonogramie umowy wartość rezydualna powinna spełniać wymogi podatkowe. Natomiast, jeżeli leasingobiorca planuje skrócić czas trwania umowy leasingu samochodu osobowego między drugim a trzecim rokiem jej trwania, powinien zwrócić się do firmy leasingowej z prośbą o przedstawienie propozycji rozliczenia umowy przy jej wcześniejszym zakończeniu z wykupem. Takie wyliczenie pozwoli sprawdzić, czy oczekiwana przez leasingobiorcę cena wykupu spełnia wymóg podatkowy, czyli czy jest ona nie niższa niż hipotetyczna wartość netto na moment wykupu.

Inaczej wygląda kwestia wartości rezydualnej w przypadku umów leasingu finansowego. W takim przypadku przepisy podatkowe nie wprowadzają żadnych wymogów co do minimalnego czasu trwania umowy leasingowej czy też jej skracania. Jednocześnie, przepisy te wprost pozwalają, aby cena sprzedaży była ustalona na dowolnym poziomie, nawet jeżeli odbiega on znacznie od wartości rynkowej przedmiotu leasingu na moment wykupu. Co jest źródłem takiej dowolności dla umów leasingu finansowego? Zawieranie tego typu umów na krótkie okresy i tak nie pozwoli leasingobiorcy na rozpoznanie kosztów podatkowych szybciej niż poprzez odpisy amortyzacyjne.

Jak natomiast wygląda kwestia wartości rezydualnej w umowach najmu? Jeżeli taka umowa nie przewiduje wykupu przedmiotu leasingu po zakończeniu umowy, wartość rezydualna wpływa pośrednio na wysokość czynszów płaconych w trakcie umowy. Zdarzają się natomiast takie umowy najmu, które przewidują możliwość wykupu. Wówczas, jeżeli takie umowy spełniają jednocześnie podatkowe warunki do uznania ich za umowy leasingu operacyjnego, wykup będzie rządził się zasadami właściwymi dla umów leasingu operacyjnego. Z kolei, jeżeli umowa nie spełni warunków przewidzianych dla umów leasingu operacyjnego, wykup możliwy będzie po aktualnej wartości rynkowej.